اجتماع دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی به منظور انجام عملیات تجاری و کسب سود را شرکت تجاری گویند.
آنچه مسلم است از زمان های اولیه که مردم با امر تجارت آشنایی حاصل نموده اند مسئله مشارکت آن ها مورد توجه قرار داشته و به تاسیس شرکت مبادرت نموده اند و به طور کلی با مفهوم شخصیت حقوقی و اشخاص حقوقی آشنایی داشته اند . در آن زمان شرکت بیشتر جنبه خانوادگی و اعتماد به یکدیگر را داشته و حوزه عمل آن ها محدود بوده است.
در حقوق ما نخستین قانون تجاری که در آن از شرکت های تجاری بحث شده قانون 25 دلو در 1303 می باشد. بعد از آن قوانین 12 فروردین و 12 خرداد 1304 شمسی به تصویب رسید. اما نخستین قانونی که اولین بار در خصوص شرکت های تجاری وضع شد قانون تجارت مصوب 3 / 2 / 1311 است که از آن زمان تاکنون قانون تجارت ایران می باشد. این قانون بعدها به موجب لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24/ 12/ 47 اصلاح گردید.
شرکت های تعریف شده در حقوق تجارت ایران عبارتند از :
سهامی، با مسئولیت محدود ، تضامنی ، نسبی ، مختلط سهامی ، مختلط غیرسهامی ، تعاونی .
شرط ایجاد شرکت تجاری انعقاد قرارداد شرکت تجاری است. شرایط انعقاد قرارداد شرکت تجاری اعم از عمومی و اختصاصی عبارت است از :
- اهلیت
- تراضی
- کفایت تعداد شرکا
- موضوع قرارداد شرکت ( در شرکت های تجاری، موضوع شرکت باید معلوم و معین باشد ).
- اخذ مجوز از مراجع ذیصلاح ( عنداللزوم )
- تسلیم آورده
- تعیین مدیر یا مدیران و بازرس یا بازرسان
فلسفه ثبت شرکت این می باشد که یک رسیدگی و بازرسی کلی و تحقیق در ابتدای تاسیس شرکت به عمل آید تا معلوم شود که آیا به وجود آوردن این شخصیت حقوقی، با رعایت مقرراتی است که وضع شده یا خیر ؟ در این رابطه، ماده 195 قانون تجارت مقرر کرده است : " ثبت کلیه شرکت های مذکور در این قانون الزامی و تابع جمیع مقررات قانون ثبت شرکت هاست ".
شایان ذکر است، اولین قانون مربوط به ثبت شرکت ها در 11 / 3 / 1310 در 10 ماده به تصویب رسید و بعدها اصلاحاتی روی آن صورت گرفت که آخرین اصلاحات مربوط به 30 / 12 / 1362 می باشد.
ثبت این شرکت ها در تهران در اداره ای به نام " اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی " انجام می شود که یکی از دوایر اداره کل ثبت اسناد و املاک است. در خارج از تهران، به موجب ماده 2 نظامنامه قانون تجارت وزارت عدلیه ( مصوب 1311) ، ثبت شرکت در اداره ثبت اسناد مرکز اصلی شرکت به عمل می آید. در نقاطی که اداره یا دایره یا شعب ثبت اسناد وجود نداشته باشد، ثبت شرکت در دفتر اسناد رسمی و اگر دفتر اسناد رسمی هم نباشد، در دفتر دادگاه محل انجام خواهد گرفت. در صورت اخیر، شرکت باید ظرف سه ماه از تاریخ تاسیس اداره یا دایره یا شعبه ثبت اسناد در محل استقرار دادگاه، خود را در دفتر ثبت اسناد به ثبت برساند.
به موجب دستورالعملی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر نموده است، نام شرکت باید فارسی و ایرانی باشد. بنابراین اداره کل ثبت شرکت ها از صدور نام های فانتزی و خارجی خودداری می نماید.
البته چنانچه شرکت های ثبت شده در خارج از کشور، مورد تایید اداره کل ثبت شرکت ها قرار بگیرند و با شرکت ایرانی ادغام و یا راساَ پس از اخذ مجوز مبادرت به تشکیل شعبه یا نمایندگی در ایران نمایند، می توانند از نام خارجی استفاده کنند.
بنابراین هر شرکت باید نام مشخص و مخصوصی داشته باشد تا از شرکت های دیگر متمایز گردد. لذا انتخاب نام منصوب برای شرکت های تجاری امری ضروری است. در نام شرکت، نام هیچیک از شرکاء نوشته نمی شود.
در شرکت های سهامی عام، کلمه " عام " و در شرکت های سهامی خاص، کلمه " خاص " بلافاصله بعد از اسم یا قبل از اسم شرکت اضافه می شود، به این منظور که نوع شرکت سهامی جهت مراجعه کنندگان مشخص باشد.
معمولاَ نام شرکت از موضوع آن گرفته می شود. مانند شرکت سهامی پنبه ایران که برای خرید و فروش پنبه تشکیل شده است و یا ممکن است نام محل و یا نامی ابتکاری مرکب از چند حرف باشد.
بر اساس ماده 196 قانون تجارت : اسناد و نوشتجاتی که برای ثبت شرکت لازم است و در نظامنامه وزارت عدلیه معین شده است به شرح ذیل می باشد :
- شرکتنامه یا اظهارنامه ( موضوع اصلی شرکتنامه ، میزان آورده هر شریک و سهم هر یک در شرکت است ).
- اساسنامه ( موضوع اصلی اساسنامه چگونگی حیات شخصیت حقوقی شرکت تجاری است که از عقد زاده می شود).
- صورت جلسه مجمع عمومی
- صورت جلسه انتخاب مدیران و قبولی آن ها
تقاضای ثبت شرکت باید توسط مدیران شرکت به عمل آید.
به منظور ثبت شرکت ها و به طور کلی ، کلیه امور مربوط به ثبت و تغییرات شرکت ها، می بایست در قدم اول به سامانه ثبت شرکت ها به آدرس http://irsherkat.ssaa.ir مراجعه نمایید. در سامانه نامبرده باید 5 نام به ترتیب اولویت، مدت و موضوع فعالیت شرکت، آدرس شرکت ، سرمایه شرکت، سمت و نام شرکا و سهام هر یک از آن ها ، شعبه شرکت ( در صورت وجود) را وارد نموده و در انتها، اساسنامه و شرکتنامه را در سامانه بارگذاری کنید. ( شایان ذکر است، ثبت شرکت تا زمان حصول نتیجه یعنی صدور آگهی شرکت، نیازی به مراجعه حضوری نخواهد داشت و تمامی مراحل ثبت آن به صورت اینترنتی و از طریق سامانه ثبت شرکت ها می باشد).
با تکمیل اطلاعات در سامانه ی اداره ی ثبت شرکت ها ، کارشناس حقوقی به بررسی اطلاعات وارد شده می پردازد و در صورت عدم نقص اطلاعات ، آن را تاًیید می کند.
پس از تایید نام شرکت ، می بایست اوراق چاپی از سامانه ثبت شرکت ها پرینت گرفته و به امضاء کلیه اعضاء شرکت برسد . سپس اوراق امضاء شده ( هر یک در دو نسخه ) به همراه رونوشت برابر با اصل مدارک شناسایی اعضاء و گواهی های عدم سوء پیشینه هیئت مدیره و بازرسین ( در صورت ثبت شرکت سهامی خاص) از طریق پست سفارشی و پاکت های مخصوص اداره ثبت شرکت ها به این اداره ارسال و پس از ارسال بارکد پستی در سامانه ثبت شرکت ها تا زمان اعلام نتیجه پیگیری می گردد.
پس از طی مراحل فوق، در صورت تایید اداره ثبت و بعد از امضاء ذیل دفاتر ، می بایست آگهی ثبت شرکت را در روزنامه رسمی چاپ کنید.
از انتخابتان متشکریم.
خوانندگان محترم در صورت نیاز به هرگونه مشاوره تخصصی رایگان در رابطه با ثبت شرکت ، می توانند با همکاران مجرب و فوق حرفه ای ما در ثبت شرکت کارا تماس حاصل نمایند.