برای تشکیل و ثبت شرکت تضامنی، وجود برخی شرایط اختصاصی لازم و ضروری است که عبارتند از : تنظیم شرکتنامه که ذیلاَ به بررسی آن پرداخته می شود.

تنظیم شرکتنامه :

منظور از شرکتنامه ، سندی است که از قرارداد شرکت حکایت دارد. همان گونه که می دانیم ، در نظام حقوقی ایران ، شرکت های تجاری ماهیت قراردادی دارد که بین اشخاص متعدد ایجاد می شود و قرارداد مورد نظر عبارت از قرارداد شرکت است که باید به امضای همه موسسین شرکت برسد. اگرچه در نظام حقوقی ایران ، اصل بر رضایی بودن عقد و قرارداد ها است ولی مستفاد از مقررات قانونی این است که قرارداد شرکت تجاری یک قرارداد تشریفاتی است که اولاَ باید به صورت کتبی ( سند ) و ثانیاَ به صورت رسمی تنظیم شود.
لزوم وجود شرکت نامه ازبرخی مواد قانون تجارت از جمله ماده 197 که مقرر می دارد : " در ظرف ماه اول تشکیل هر شرکت ، خلاصه شرکت نامه و منضمات آن ، طبق نظامنامه وزارت عدلیه اعلان خواهد شد " قابل استفاده است.
مطابق ماده یک نظامنامه قانون تجارت وزارت عدلیه مصوب 1311، که بر اساس مواد 196 و 197 ق. ت تصویب شده است ، شرکت نامه باید به صورت سند رسمی باشد. ماده مزبور مقرر داشته است : " در هر حکمی که اداره ثبت اسناد و یا دفتر اسناد رسمی موجود است شرکت های تجاری که در آن محل تشکیل می شود باید به موجب شرکت نامه رسمی تشکیل شود ".
برای رسمی بودن شرکت نامه علاوه بر اینکه می توان سند مزبور را در دفاتر اسناد رسمی تنظیم کرد، شرکا و موسسین شرکت می توانند با حضور در اداره مربوطه، در نزد متصدی مربوطه ، شرکت نامه را امضا نمایند. زیرا به موجب ماده 5 قانون طرح اصلاحی آئین نامه ثبت شرکت ها مصوب شهریور ماه 1340، اداره ثبت شرکت ها در تهران و دوایر ثبت شرکت ها در شهرستان ها در ثبت شرکت نامه قائم مقام دفترخانه های اسناد رسمی بوده و از این رو برای تنظیم شرکت نامه رسمی نیازی به مراجعه به دفترخانه های اسناد رسمی نیست. شرکت نامه رسمی امروزه به صورت فرم های چاپی از طریق اداره مربوطه تهیه و در اختیار موسسین شرکت قرار می گیرد که مشتمل بر 13 بند است که بعد از تکمیل آن ها توسط موسسین شرکت ، در نهایت همه شرکا در حضور مسئول دفتر ثبت شرکت ها آن را امضا نموده و ایشان ضمن ثبت کردن شرکت نامه در دفتر شرکت نامه ها، هویت شرکا را نیز تصدیق می کند.
مندرجات شرکت نامه عبارت است از :
نام شرکت و نوع آن، موضوع شرکت ، مرکز اصلی و نشانی کامل آن، اسامی شرکا یا موسسین و شماره شناسنامه و محل اقامت آن ها، مبدا تشکیل شرکت و مدت آن، سرمایه شرکت اعم از نقدی و جنسی ، میزان سهم الشرکه هر یک از شرکا، مدیران شرکت و اختیارات آن ها و اشخاصی که حق امضا دارند ، موقع رسیدگی به حساب و ترتیب تقسیم سود شرکت ، انحلال شرکت ، محل شعب فعلی شرکت ، بازرس شرکت و تاریخ . در قسمتی از فرم ها تحت عنوان ملاحظات قرار گرفته است که هر شرط ضمن عقد یا توافق برخلاف قواعد تکمیلی مندرج در قانون تجارت می تواند در این قسمت درج شود.
در ادامه ، به بررسی برخی از این موارد می پردازیم.
• نام شرکت و نوع آن
در اسم شرکت تضامنی باید عبارت ( شرکت تضامنی ) و لااقل اسم یک نفر از شرکاء به فوریت ذکر شود. در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکاء نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است عبارتی از قبیل ( و شرکاء ) یا ( و برادران ) قید شود.
به طور کلی در اسم شرکت دو جزء متفاوت وجود دارد. اول شرکت باید یکی از 11 نوع شرکتی که در ماده 22 ق. ا. ح. ش. ت اعلام شده است انتخاب نماید و سپس اسم خاص خود را به ضمیمه آنچه که در قانون برای تعیین نام هر نوع شرکت الزامی اعلام شده است ، به آن اضافه نماید. در شرکت تضامنی یا نسبی انتخاب اول از 11 نوع شرکت مندرج در ماده 22 قانون جدید شرکت تضامنی است. بنابراین عبارت ( شرکت تضامنی ) در اسم شرکت باید وجود داشته باشد. سپس حداقل اسم یکی ازشرکاء . این امکان وجود دارد که اسم همه شرکاء در اسم شرکت گنجانیده شده باشد ولی اجباری در این خصوص وجود ندارد و می توان با اضافه کردن عبارتی حاکی از وجود سایر شرکاء مانند : ( شرکت تضامنی حاج عباس و شرکاء ) یا ( برادران ) یا ( خواهران ) نیاز قانونی را مرتفع نمود.
ذکر عبارت ( شرکت تضامنی ) به این دلیل است که اشخاص ثالث که با شرکت معامله می کنند بدانند که مسئولیت شرکاء این شرکت تضامنی است و برای وصول طلب پس از انحلال می توان به تک تک شرکاء مراجعه نمود.
عبارت ( شرکت تضامنی ) برای شخص ثالث مطمئن ترین عبارتی است که در سرلوحه شرکت های تجاری وجود دارد. این عبارت هنگامی در نام شرکت قرار می گیرد ، شخص ثالث با مطالعه در وضعیت اقتصادی و تمکن و دارایی شرکا، قبل از انجام معامله می تواند عواقل معامله خود را از نظر توان شرکت در پرداخت بدهی احتمالی خود احراز و با آگاهی اقدام به معامله نماید.
بنابراین ، با توجه به آنچه گفته شد معلوم می شود که :
اولاَ : شرکت تضامنی باید دارای اسم مخصوصی باشد. این اسم مخصوص ممکن است مشتمل بر اسامی همه شرکاء باشد، مثل شرکت تضامنی " صداقت و نیکمرد " که نشان می دهد " دو " نفر ، شریک تضامنی هستند و ممکن است ، اسم یکی از شرکاء را شامل گردد و در این صورت الزاماَ باید در اسم شرکت به وجود شرکای دیگر اشاره شود و کلماتی که نمونه های آن در ماده " 117 " ذکر شده به دنبال اسم شریکی که نام آن ذکر شده افزوده شود، مثل شرکت تضامنی " حسن صدیق و شرکاء " یا " علی امین و برادران " یا " حسن فرد و پسران ".
در صورتی که اسم شریک یا شرکایی که نام آنان در اسم شرکت قید شده بود فوت نمایند یا از شرکت خارج شوند و نام آن ها حذف گردد، باید نام یکی از شرکاء قید شود و اگر شریک جدیدی وارد شرکت شود ماده " 125 " قانون تجارت ، تکلیف آن را چنین بیان کرده که " هر کس به عنوان شریک ضامن در شرکت تضامنی موجود داخل شود، متضامناَ با سایر شرکاء ، مسئول قروضی هم خواهد بود که شرکت قبل از ورود او داشته ، اعم از اینکه در اسم شرکت تغییری داده شده یا نشده باشد ".
ثانیاَ: مسئولیت شرکاء، تضامنی است ، به این معنی که در برابر تعهدات شرکت ، همه شرکاء متضامناَ مسئولند و بستانکاران می توانند منفرداَ و مجتمعاَ یعنی فرد به فرد یا همه آن ها مراجعه و مطالبه کنند و در واقع سرمایه و دارایی شرکت ، به تنهایی وثیقه طلب بستانکاران نیست ، بلکه همه دارایی شرکاء ، تضمین مطالبات شرکت است و اگر دارایی شرکت تکافو نکرد، از دارایی شرکاء وصول می شود.
ثالثاَ : هر قراری که شرکاء برخلاف این مسئولیت تضامنی بین خود مقرر داشته باشند گرچه در روابط و مناسبات بین آن ها معتبر است، ولی در قبال اشخاص ثالث، فاقد اعتبار و ارزش قانونی است.
• موضوع شرکت تضامنی
مطابق ماده 116 ق. ت ، موضوع فعالیت شرکت های تضامنی باید امور تجاری باشد. بنابراین شرکت های تضامنی نمی توانند در امور غیرتجاری فعالیتی داشته باشند. منظور از امور تجاری فعالیت هایی است که قانونگذار در ماده 2 قانون تجارت از آن ها به عنوان معاملات تجاری یاد نموده است که در واقع معاملات تجاری ذاتی می باشند از قبیل واردات و صادرات ، حمل و نقل داخلی و بین المللی اعم از جاده ای ، ریلی و هوایی ، تولیدات ، پخش، فروش و ... ارائه خدمات بانکی ، صرافی ، بیمه ای و مانند آن ها .
موضوع شرکت به طور کلی در شرکت های تجاری از اهمیت بسیاری برخوردار است برای همین منظور، موضوع فعالیت شرکت باید به صورت صریح و واضح در شرکت نامه و یا اساسنامه شرکت درج گردد. در مورد اهمیت موضوع شرکت چند نکته قابل توجه است :
1- موضوع شرکت که در شرکت نامه یا اساسنامه تعیین می شود تعیین کننده قلمرو اختیارات و اهلیت شرکت تجاری است . بنابراین هیچ شرکت تجاری حق فعالیت در خارج از قلمرو موضوع خود را ندارد و اینگونه معاملات باطل و بلااثر بوده و اعتباری نخواهند داشت.
2- هر گاه موضوع فعالیت شرکت به هر دلیلی منتفی گردیده یا امکان تجارت مبتنی بر موضوع وجود نداشته باشد، شرکت تضامنی از بین رفته و منحل می شود. ( بند الف ماده 136 ق. ت )
3- موضوع فعالیت شرکت باید مشروع و قانونی باشد. بنابراین تشکیل شرکت برای تولید هرگونه مواد و کالاهای ممنوعه یا شرعاَ حرام مانند تولید مشروبات الکلی امکان پذیر نمی باشد.

• شرکای شرکت تضامنی

به موجب ماده 116 ق. ت ، حداقل شرکای شرکت تضامنی دو شخص می باشد که می توانند همه شرکای شرکت ، اشخاص حقیقی یا اشخاص حقوقی یا ترکیبی از اشخاص حقیقی و حقوقی باشند. در مورد حداکثر شرکای شرکت تضامنی در قانون تجارت هیچ حکمی مقرر نشده است و معلوم می شود که از دیدگاه قانونگذار از این جهت هیچ محدودیتی وجود ندارد. البته به دلیل حاکمیت مسئولیت سنگینی به نام مسئولیت تضامنی که بر شرکاء می باشد ، در عمل شرکت های تضامنی با تعداد کمی معمولاَ میان خویشان ، دوستان و آشنایان تشکیل می شود.
در قانون تجارت برای شریک شرکت تضامنی شدن هیچگونه شرطی پیش بینی نشده است و بر همین اساس همه اشخاص می تواند شریک شرکت تضامنی شوند حتی منعی از شریک شدن اشخاص محجور نشده است و اصل اباحه و جواز نیز به عنوان اصل اولیه حاکم بر موردی می باشد و موید این مطلب نیز ماده 139 و 140 ق. ت است که به موجب مواد فوق امکان حضور اشخاص محجور به عنوان شریک شرکت تضامنی وجود دارد. بدین معنی که هر گاه یکی از شرکای شرکت تضامنی بمیرد ، شرکت فوراَ منحل نمی شود بلکه چنانچه سایر شرکاء و وراث شریک متوفی تصمیم بر بقاء شرکت داشته باشند به موجب ماده 139 ق. ت شرکت به حیات خود ادامه می دهد و در این گونه موارد ممکن است در میان وراث متوفی ، ممیز یا غیرممیزی نیز وجود داشته باشد که البته اعلام رضایت او باید از جانب ولی قهری یا قیم او صورت گیرد.
همچنین با توجه به ماده 140 ق. ت شرکت تضامنی به مجرد محجور شدن یک یا چند نفر از شرکاء منحل نمی شود بلکه در اینگونه موارد نیز چنانچه قیم شریک محجور و سایر شرکاء تصمیم بر ادامه حیات شرکت داشته باشند ، شرکت تضامنی منحل نخواهد شد.
بنابراین ، از این که در ادامه حیات شرکت تضامنی، اهلیت شرکاء شرط نمی باشد معلوم می شود که در ابتدای تشکیل شرکت تضامنی نیز اهلیت در جانب شرکاء شرط نمی باشد و بر همین اساس نیز در عمل مشاهده می شود که پدری به همراه فرزند یا فرزندان صغیر خود شرکت تضامنی تاسیس کرده و به ثبت می رساند.
سوال : در چه مواردی در شرکت تضامنی تغییر شریک به وجود می آید ؟
1- انتقال سهم الشرکه : در شرکت تضامنی هیچ یک از شرکاء نمی تواند سهم خود را به دیگری منتقل نمایند مگر با رضایت تمام شرکاء و در صورتی که تمام شرکاء رضایت به انتقال دادند تغییر شریک به وجود می آید و شریک جدید سهم الشرکه انتقال داده شده را پذیرفته و مانند سایر شرکاء مسئولیت تضامنی دارد.
2- فوت یا محجوریت یکی از شرکاء : در صورتی که یکی از شرکاء فوت کند یا محجور شود اداره سهم الشرکه او به دست دیگری می افتد و این دقیقاَ مثل انتقال سهم الشرکه است. قانون تجارت هم مقرر نموده در صورت فوت یکی از شرکاء بقای شرکت نیاز به رضایت بقیه شرکاء و قائم مقام متوفی دارد.
3- ورشکستگی شرکت : ورشکستگی یکی از شرکاء می تواند منجر به تغییر شریک و انتقال سهم الشرکه وی می باشد.
• سرمایه شرکت
آورده های شرکاء که در مجموع ، سرمایه شرکت را تشکیل می دهند ممکن است از نوع وجه نقد یا غیرنقد و حتی فعالیت باشند. شرکاء باید هر آورده ای را که تعهد کرده اند به شرکت بیاورند. آورده های غیرنقدی ( مال ) ، باید تقویم و تسلیم شوند والا شرکت تشکیل نمی شود.
تقویم آورده های غیرپولی توسط خود شرکاء به عمل می آید و در " شرکتنامه " قید می شود.
پس از توافق بر تقویم ، شرکاء حق رجوع از آن را ندارند. تقویم ، تابع هیچ تشریفات خاصی نیست و از جانب هیچ مقام قضایی و اجرایی کنترل نمی شود. قانونگذار، حداقل و حداکثری برای سرمایه شرکت معین نکرده است و بنابراین ، سرمایه شرکت می تواند مبلغ ناچیزی باشد. این سرمایه اولیه و ذخیره های آتی شرکت ، در مجموع دارایی شرکت را تشکیل می دهند که تضمین پرداخت طلب طلبکاران شرکت است.
سرمایه نقدی تعهد شده شرکت ، باید حتماَ با " پول " پرداخت گردد و پرداخت توسط سفته و یا چک ، پرداخت تلقی نمی شود ؛ مگر آنکه سفته یا چک ، وصول شده ، به حساب شرکت واریز شود. هر گاه مدیران و شرکاء برای تاسیس شرکت ، به جای وجه نقد ، اسناد تجاری، قبول یا تسلیم کنند ، کلاهبردار تلقی خواهند شد ؛ زیرا این گونه اقدامات ، اشخاص ثالث را به امور غیرواقع امیدوار می کند ، ضمن اینکه شرکت را نمی توان تشکیل شده تلقی کرد ؛ چرا که سرمایه نقدی آن پرداخت نشده است.
• مدیران شرکت
در شرکت تضامنی شرکاء باید حداقل یک مدیر از میان خود و یا خارج از شرکت به سمت مدیریت انتخاب نمایند. مسئولیت مدیر در مقابل شرکاء مانند مسئولیت وکیل در مقابل موکل است بنابراین اداره شرکت تضامنی به دو صورت انجام می گیرد.
1- نحوه اداره : برخلاف شرکت های سهامی در شرکت های تضامنی لزومی ندارد که تعداد مدیران به اندازه معینی باشند یعنی حتی با یک مدیر شرکت تضامنی اداره می شود. در صورتی که تعداد مدیران متعدد باشد نحوه تصمیم گیری و تقسیم کار باید طبق اساسنامه معین شود.
2- مسئولیت مدیران : مسئولیت مدیر در مقابل شرکاء شبیه مسئولیت وکیل در مقابل موکل است وکیل موظف است که اقدامات را در مورد حفظ حقوق موکل انجام دهد و از هر عملی که با حقوق موکل منافات داشته باشد باید خودداری کند در غیر این صورت مسئولیت وی باقی می ماند.

• انحلال شرکت تضامنی

شرکت تضامنی در موارد ذیل منحل می گردد :
1- در صورتی که مقصودی که برای آن تشکیل شده انجام داده و یا انجام آن غیرممکن باشد.
2- در صورتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل شده باشد و آن مدت منقضی گردد.
3- در صورتی که شرکت ورشکسته شود.
4- در صورت تراضی تمام شرکاء
5- در صورتی که یکی از شرکاء تقاضای فسخ بنماید.
6- در صورت ورشکستگی یکی از شرکاء
7- در صورت فوت و محجوریت یکی ازشرکاء
مقالات مرتبط :
- شرایط تشکیل و ثبت شرکت تضامنی
- مدارک لازم برای ثبت شرکت تضامنی
از اینکه ما را انتخاب نموده اید ، بسیار متشکریم.
با متخصصان موسسه کارا، با اطمینان خاطر کار را به کاردان بسپارید.
• شماره تماس:88880006-021
• دفتر مرکزی: میدان ونک، تقاطع ملاصدرا و کردستان، بن بست فرشید،پلاک 8،واحد 4