• تعریف علامت تجاری:
طبق ماده یک قانون ثبت علائم و اختراعات، علامت تجارتی عبارت است از: هر قسم علامتی اعم از نقش، تصویر، رقم، حرف، عبارت، مهر،لفاف و... که برای امتیاز یاتشخیص محصول صنعتی، تجارتی یا فلاحتی اختیار می شود.

- آیا از هزینه های ثبت علامت تجاری آگاهی دارید؟

- قوانین ثبت اظهارنامه علائم تجاری چیست؟ 

در ماده مذکور، حرف و عبارت ذکر شده است ولی به "کلمه" اشاره نشده است و همچنین برچسب و اتیکت فراموش شده است، در حالی که اکثر کالا ها دارای علامت و نقشی هستند که به عنوان برچسب استعمال می‌شوند. ضمنا در سال‌های اخیر علامت تجارتی برای «خدمات» نیز در اغلب کشورها رایج شده است که قانون ایران این خدمات را نیز شامل می‌شود. در مورد «علامات سمعی» مانند آهنگ های مخصوص برای تبلیغات کالاها و خدمات که قانون ایران به آن اشاره نموده است که می توان آن را نیز مشمول تعریف فوق دانست.
• ویژگی های علامت تجاری:
علامت تجارتی باید دارای ویژگی های زیر باشند:
۱- علامت تجارتی برای کالاهای مورد استفاده، جدید باشد؛
اشخاص و شرکت ها می توانند علامتی را که به ثبت رسانیده اند در طبقه یا طبقات محصول موردنظر تعیین کنند و دیگران نمی‌توانند همان علامت را در آن طبقه یا طبقات به ثبت برسانند. استفاده از یک علامت مشخص برای کالاهای مشابه از طرف دو شخص جایز نیست حتی اگر طبقات آن متفاوت باشد. مثلا در مورد کالاهای طبی و آرایشی اگرچه طبقات متفاوت است ولی ممکن است استعمال همان علامت موجب اشتباه گردد. در سال‌های اخیر علامتی که معروفیت جهانی پیدا کند به طور کلی مورد حمایت قرار می گیرد.
۲- علامت باید ابتکاری بوده و وجه تمایز داشته باشد؛
منظور آنکه علامت نباید نشانه های ساده ای باشد که با خود جنس اشتباه شود، لذا علائم زیر را نمی توان به عنوان علامت تجارتی انتخاب نمود:
الف) اسامی عام : مثلا کلمه قند را نمی‌توان برای محصول قند انتخاب نمود.
ب) ویژگی‌های کالا: در انتخاب علامت تجارتی سعی می شود که علامت با کالا دارای رابطه باشد. مانند علامت «ملودی» برای انتشار موسیقی، ولیباقلوای شیرین نمی تواند به عنوان علامت تجارتی انتخاب شود.
ج) نشانه های ساده مانند اشکال هندسی: علامت نباید گمراه کننده باشد. یعنی اینکه علامت تجارتی نباید مشتری را از لحاظ جنسی یا علامت به اشتباه اندازد.
• با توجه به ماده ۱ قانون ثبت علائم و اختراعات :
اول- علامت تجارتی به صورت عام می تواند هر علامتی برای امتیاز به یک محصول صنعتی یا تجارتی یا کشاورزی از سایر محصولات مشابه در بازار به صورت های زیر به کار برده شود:
شکلی که حمایت از معنی می کند و حاصل تخیل و ابتکار نقاش بوده و یا ممکن است که تصویر موجودی باشد که وجود خارجی ندارد. مثلاً "چکش و سندان" برای یک کالای صنعتی و یا نقش پرنده افسانه ای" سیمرغ ".
تصویر: نوعا صورت انسان، حیوان و اشیا و معمولاً موجودی که وجود خارجی دارد. مانند شتر برای سیگار.
رقم:اعدادی هستند که در بعضی از محصولات به عنوان علامت به کار می روند. مانند ادکلن ۷۰۷.
حرف : معمولا این حروف،حروف اول نام تجارتی کالا می‌باشند. مانند BMW برای اتومبیل.
عبارت : مرکب از چند کلمه می باشد که برای علامت تجارتی استفاده می شود.
مثلا یک عبارت به دنبال نام تجارتی (ارج)،«مانند ارج، نامی که میشناسید و به آن اطمینان دارید».
کلمه : درقانون از «کلمه» به عنوان علامت نام برده نشده است و از «حرف» و«عبارت» نام برده شده است. ولی با توجه به ماده ۱ قانون ثبت علائم و یا با توجه به عبارت« و غیر آن » می توان از کلمه استفاده نمود. مثلا « کلمه زیبا » با املاء خاص برای لباس به عنوان علامت تجارتی.
مهر: مهر، یک وسیله کوچک فلزی چوبی یا پلاستیکی است، که امضاء یا علامت و نوشته خاصی به طور برجسته روی آن تعبیه شده است. در قدیم مهر برای تجار بیسواد و فاقد امضاء به جای امضا به کار می‌رفت و امروزه بعضی از محصولات مانند سوهان و گز روی جعبه آنها مهر مخصوص به عنوان علامت تجارتی شناخته می شود.
لفاف : لفاف عبارت است از پوشش مخصوصی از مواد مختلف که روی بعضی از کالاها می کشند. مانند پوشش گونی مانند حصیری که روی بعضی از شیشه های عطر و ادکلن می‌کشند. این پوشش ها یک نوع علامت تجارتی بوده و قابل استفاده برای کالاهای مشابه توسط دیگران نیست.
دوم- با توجه به عبارت « و غیر آن » در ماده۱ قانون ثبت علائم هر چیزی که از نظر قانون معنی نداشته باشد می توانند به عنوان علامت تجارتی استفاده شود، مانند یک آهنگ مخصوص در تبلیغات تجارتی تلویزیون یا رادیو.
سوم- ممکن است یک علامت برای معرفی یک محصول متعلق به یک شخص انتخاب نشود بلکه برای گروه یا ناحیه و یا یک شهر خاص انتخاب شود، مثلا یک علامت کلی برای گز اصفهان.
چهارم- علامت تجارتی باید به گونه ای باشد که یک کالا را از کالاهای مشابه دیگر متمایز نماید به طوری که کالای دارای علامت مخصوص را در انحصار صاحب آن قرار دهد.
• علائم ممنوعه :
قانون‌گذار بعضی از علائم را که در انحصار دولت بوده و یا خلاف نظم و عفت عمومی می باشد را ممنوع اعلام کرده و اداره ثبت شرکتها از ثبت علائم مذکور خودداری خواهد کرد. ماده ۵ ثبت علائم و اختراعات مقرر داشته است که هیچ یک از علائم زیر را نمی توان به عنوان علامت تجارتی و یا یکی از اجزای این علائم استفاده نمود:

• پرچم کشور ایران و پرچم دیگری را که دولت استعمال آن را به عنوان علامت تجارتی ممنوع اعلام کرده است. مانند علامت هلال احمر، نشانها و مدالهای دولتی.
• کلمات و عباراتی که نشانه انتصاب به مقامات رسمی ایران باشد از جمهوری اسلامی، انقلابی، دولتی و...
• علامات موسسات رسمی مانند آرم جمهوری اسلامی، هلال احمر و...
• علائمی که مخل انتظامات عمومی و یا منافی عفت باشد.

د) سبک اجباری علائم: داشتن علامت تجارتی و ثبت آن اختیاری بوده و کسی که آن را ثبت ننماید از حمایت قانون برخوردار نخواهد بود.
ماده ۱ تصویب نامه سوم اردیبهشت ۱۳۲۸ تمام اجناس دارویی و طبی وغذایی زیر را ملزم به ثبت علامت صنعتی یا تجارتی نموده است:
۱- داروهای اختصاصی سپسیالیتیه مورد استعمال طبیعی یا دامپزشکی که با نسخه پزشک و بدون آن مصرف می‌شود.
۲- مواد غذایی که در لفاف و یا ظروف و به اسم مشخصی باشد مانند کنسرو، مواد غذایی، آرد های مختلف، چای های مختلف، شکلات، آبنبات، پنیر، شیر و...
۳- مشروبات الکلی یا غیر الکلی، آب‌های معدنی یاگازدار، شربت، آب های میوه... که تحت اسم و ظرف مشخصی به معرض فروش گذاشته می شود.
۴- لوازم آرایش و زیبایی که برای استعمال مستقیم بر روی بدن انسان به کار می رود مانند صابون، خمیر، پودر، محلول، عطریات، ادکلن و پماد.
• ثبت علامت تجاری :
ثبت علامت تجارتی به موجب اظهار نامه ای به عمل می‌آید که در تهران به اداره ثبت شرکتها و در شهرستانها به اداره ثبت محل تسلیم می‌شود. در فرم مخصوص اظهارنامه مشخصات متقاضی و نوع علامت که مربوط به چه کالایی است و سپس مربوط به کدام فصل « طبقه » و کدام عنوان است.
طبق آیین‌نامه اجرایی، اجناس و کالاها به هفت فصل و هر فصل به اجزای دیگری که مجموعا ۳۶ عنوان می باشد، تقسیم می‌شوند.
دایره ثبت علائم، ظرف ۱۵ روز از تاریخ وصول اظهار نامه تکلیف قبولی یا رد آن را باید تعیین کند، در صورت عدم اعلان « قبولی یا رد » ظرف مهلت مذکور، تقاضا قبول شده محسوب می گردد، در صورت قبولی، علامت مذکور، با تمام مشخصات در روزنامه رسمی منتشر خواهد شد و اگر پس از گذشت ۳۰ روز از انتشار آگهی، نسبت به علامت مورد تقاضا اعتراضی به عمل نیاید، ثبت شرکتها مکلف است آن علامت را به ثبت رسانیده و تصدیقی به صاحب علامت و یا نماینده او تسلیم کند. پس از ثبت هرعلامت در ظرف ۱۵ روز، اداره ثبت شرکتها باید ثبت علامت را در روزنامه رسمی آگهی کند.
در صورتی که از تاریخ ثبت علامت ثبت شده ظرف سه سال، صاحب و یا نماینده قانونی وی از علامت فوق در ایران و در خارج استفاده نکنند، هر ذی نفعی می توانند ابطال آن را از دادگاه صالحه بخواهد و طبق ماده ۱۴ قانون ثبت علائم، مدت اعتبار ثبت علائم برای استفاده انحصاری از آن ده سال بوده و قابل تمدید می‌باشد.
طبق ماده ۹ قانون ثبت علائم و اختراعات، در موارد زیر تقاضای ثبت از طرف متصدی شعبه رد خواهد شد:
1) در صورتی که علامت، مخالف قانون باشد.
۲) در صورتی که علامت، قبلا به اسم دیگری ثبت شده و شباهت آن به علامت دیگری که ثبت شده به اندازه ای باشد که مصرف‌کنندگان آن را به اشتباه بیندازد.