شرکت نسبی شرکتی تجاری است که فقط در حقوق ایران دیده می شود و در حقوق اروپایی اثری از آن نیست.در واقع،قواعد حاکم بر این شرکت تلفیقی است.از قواعد حقوق مدنی و قواعد حقوق تجارت در مورد شرکت تضامنی و عمده خصوصیت آن این است که در آن،مسئولیت شرکا در قبال اشخاص ثالث به نسبت سهم الشرکه آنهاست.ماده 183 قانون تجارت این خصوصیت شرکت نسبی را به این نحو بیان می کند:"شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی در تحت اسم مخصوصی بین دو یا چند نفر تشکیل و مسئولیت هر یک از شرکا به نسبت سرمایه ای است که در شرکت گذاشته"
مطالعه ی مقررات قانون تجارت راجع به این شرکت نشان می دهد که بجز چند نکته مختصر،مواد و مقرراتی که حاکم بر شرکت تضامنی است بر شرکت نسبی نیز حاکم است.در واقع،از تلفیق مواد 185 و 189 قانون تجارت می توان به این نکته پی برد که شرکت نسبی با شرکت تضامنی دارای نقاط مشترک زیر است:
تشخیص اینکه شرکتی ایرانی است یا خارجی چندان مشکل نیست. شرکت هایی که در ایران تشکیل بشوند و مرکز اصلی آن ها در ایران باشد ،ایرانی و سایر شرکت ها خارجی هستند.البته هر گاه شرکت در خارج تشکیل شود،ولی مرکز اصلی اش در ایران باشد نیز شرکت ایرانی است.مشکل زمانی ایجاد می شود که شرکت خارجی یک شرکت چند ملیتی باشد.شرکت چند ملیتی شرکتی است خصوصی یا دولتی که به سبک شرکت خصوصی اداره می شود(مانند شرکت رنو در فرانسه) و در کشورهای مختلف صاحب دارایی (صنعتی،تجاری،مالی) است و این دارایی را به صورت هماهنگ در سطح بازار بین المللی به کار می گیرد.این نوع شرکت که به ویژه در نیمه دوم این قرن گسترش یافته است،مسائل حقوقی مختلفی را مطرح می کند که جای بحث از آن ها در این مطب نیست.همین قدر بگوییم که این نوع شرکت ها معمولاَ در کشورهای مختلف شعبه ای باز می کنند و مرکز هر شعبه در کشوری است که در آنجا فعالیت می کند و به طور کلی،حقوق تجارت بین الملل چنین شعبه هایی را مستقل تلقی کرده،آن ها را واجد تابعیت کشوری می داند که شعبه در حوزه آن واقع است.اما باید گفت در مورد کشورهای خارجی موجود در ایران یک سوال عمده وجود دارد و آن اینکه قانون ایران برای این شرکت ها تا چه حدی شخصیت حقوقی قائل است .
به موجب ماده ی 162 قانون تجارت«شرکت مختلط سهامی شرکتی است که در تحت اسم مخصوص بین یک عده شرکاء سهامی و یک یا چند شریک ضامن تشکیل می شود». این شرکت در حقیقت به منزله ی ترکیبی از شرکت تضامنی و شرکت سهامی است که در آن تعدادی شریک ضامن و تعدادی شریک دارای سهم می باشد.
شرکت مختلط سهامی ،مانند سایر شرکت های تجارتی ،دارای شخصیت حقوقی است.شرکت به عنوان یک شخص حقوقی می تواند دارای کلیه ی حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قایل است.مگر حقوق و تکالیفی که بالطبیعه ،فقط انسان به عنوان یک شخص حقیقی می تواند دارای آن ها باشد.(مفاد ماده ی 162 قانون تجارت)
شرکت سهامی عام شرکتی است که موسسین آن قسمتی از سرمایه ی شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند. به این طریق که موسسین قبلاَ بیست درصد سرمایه را خودشان تعهد کرده و لااقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تاسیس در یکی از بانک ها سپرده و سپس اظهارنامه ای به ضمیمه ی طرح اساسنامه ی شرکت و طرح اعلامیه ی پذیره نویسی سهام، به مراجع ثبت شرکت ها تسلیم نمایند. پس از ثبت شرکت سهامی عام، سهام آن در بورس داد و ستد می شود. شرکت سهامی عام کامل ترین نوع شرکت سهامی است و مسلم است برای انجام امور مهمه از قبیل استخراج معادن و تجارت با کشورهای خارج و تاسیس کارخانجات و ایجاد سدها و بانک ها تشکیل می شود که سرمایه ی فردی کفاف آن را نمی دهد.
انتخاب نام شرکت از مراحل اولیه ی ثبت شرکت است.طبق بخشنامه ی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، تعیین نام هر شخصیت حقوقی همراه با ثبت هر شرکت یا موسسه ،منوط به رعایت کلیه ی قوانین و دستورات مربوطه و عندالاقتضاء اخد مجوزهای لازم و ارائه ی کلیه ی مدارک ثبت شرکت خواهد بود.
نام تجاری باید قادر باشد قلب و روح مخاطب خود را تسخیر کند. در دنیای امروز که بازارهای آن مملو از محصولاتی است که از لحاظ فیزیکی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد ،خلق شخصیت مناسب برای یک نام تجاری، می تواند تمایز چشمگیری ایجاد کند. برای تحقق این امر و خلق نام تجاری که در اذهان و قلوب ماندگار شود باید به جست و جو و بررسی پرداخت وتمامی معیارهای انتخاب یک نام موفق و گیرا را به کار گرفت.
- آشنایی با روش استعلام نام شرکت
تاریخچه ی نام تجاری:
نام تجاری رشته ای از بازاریابی است که در قرن نوزدهم با ورود محصولات بسته بندی شده به وجود آمد. کلمه ی نام تجاری (برند) ریشه در کلمه ی اسکاندیناوی برندر دارد. در واقع در آن زمان نام تجاری وسیله ای برای تشخیص صاحبان اصلی حیوانات به حساب می آمد و صاحبان حیوانات با سوزاندن تن آن ها به شکل یک علامت ویژه،آن ها را علامت گذاری می کردند.این نشانه ها ،اولین شکل های دیداری نام تجاری را تشکیل می دهند.
شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجارتی تشکیل شده و هر یک از شرکاء بدون اینکه سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد فقط تا میزان سرمایه ی خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است (ماده ی 94 ق ت). در اسم شرکت باید عبارت "با مسئولیت محدود" قید شود و همچنین نام شرکت نباید متضمن نام هیج یک از شرکاء باشد در غیر اینصورت شریکی که در اسم او اسم شرکت قید شده در مقابل اشخاص ثالث حکم شریک ضامن در شرکت تضامنی را خواهد داشت(م 95 ق ت).
در جهان کنونی، شاهد این هستیم که افراد به دنبال معنا بخشیدن به مصرف هستند. این معنا ممکن است به طرق مختلف حاصل گردد.بخشی از معنا،متشکل از مجموعه تفاسیری است که از دیر باز افراد به یک مفهوم (سمبل )نسبت داده اند(مثل معنای لغات)اما بخش دیگری از معنا ناشی از مرتبط شدن آن مفهوم با دیگر عناصر،ویژگی ها،مزیت ها،احساسات و...می باشد. در حقیقت نام تجاری به گونه ای با مرتبط ساختن محصول یا خدمت اصلی با برخی از ویژگی ها، مزیت ها و احساسات اثرگذار و مطلوب، موجب تداعی معنا برای محصولات و خدمات شده و از این طریق سبب خلق ارزش می گردد.
شرکت سهامی خاص شرکتی است بازرگانی که تمام سرمایه ی آن منحصراَ توسط مؤسسین تامین گردیده و سرمایه ی آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام،محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است.